Lumbardhi 101 është një seminar hulumtues me fokus në lumin Lumbardhi, një aspekt jetëdhënës, dinamik, por shpesh i mënjanuar i qytetit të Prizrenit.
Dikur në qendër të strukturës sociale, kulturore dhe ekologjike të qytetit, lumi i mbushur me peshq, zogj dhe notarë, e fuqizoi qytetin me energji elektrike, duke mbajtur mbi 40 mullinj, ndërsa kalonte nëpër kopshte dhe rrugë, duke qenë pjesë thelbësore e jetës urbane dhe kujtesës kolektive.
Në fund të shekullit të kaluar, në përgjigje të ndërhyrjeve në strukturën e saj, lumi e “shkatërroi” urën ikonike të Gurit dhe jetuar kështu një jetë të përveçme e të shkëputur nga shoqëria.
Edhe pse vlerësohet dhe vihet sërish në kontakt përmes festivaleve dhe bienales së qytetit, në ditët e sotme, lumi është kthyer një depo lëvizëse e mbetjeve toksike, pasi biodiversiteti i tij është varfëruar, qasshmëria në të është kufizuar dhe roli i tij në jetën e përditshme të qytetit është zbehur.
Ky seminar synon të tërheqë vëmendjen ndaj Lumbardhit dhe ta mendojë atë si një hapësirë të përbashkët – jo thjesht një burim, por një vend kujtese, lidhjeje dhe rigjenerimi të mundshëm ekologjik.
Duke bashkuar mendimtarë dhe praktikues nga fusha të tilla si ekologjia, antropologjia, ekolinguistika, arkitektura, urbanizmi dhe artet, ai synon të grumbullojë dhe shkëmbejë njohuri, të ndajë gjetjet fillestare të kërkimeve të reja, të eksplorojë perspektivat e trashëgimisë ujore, infrastrukturës, biologjisë, gjuhës dhe jetës urbane për të frymëzuar mënyra të reja të të menduarit dhe të jetuarit me lumin.
Përmes kërkimit, dialogut dhe përvojave të përbashkëta, seminari synon të rilidhë banorët dhe sendet me ujërat e Lumbardhit dhe të imagjinojë të ardhmen e tij të mundshme.
11 PRILL
10:15 – Hyrje dhe prezantim nga Ares Shporta
10:30 – 11:15 – Perspektiva ekolinguistike për vend-botën e Prizrenit nga Stephen Cowley
11: 25 – 11:40 – Procese të gjuhës dhe nisma për lumin: raportim nga terreni nga Fisnik Eger
11:40 – 12:20 – Mbi praninë e Lumbardhit në jetën e Qytetit nga Nebi Bardhoshi
12:25 – 12:50 – Një hulumtim fotografik i lumit Lumbardhi nga Ferdi Limani
14:00 – 14:40 Rajoni i Prizrenit: Një udhëkryq i biodiversitetit, kulturës dhe trashëgimisë nga Bledar Pulaj
14:50 – 15:20 – Lumbardhi dhe transformimi urban nga Artnet Haskuka
15:30 – 16:00 – Mbi Bistricën e Bekim Fehmiut nga Blerina Kanxha
12 PRILL
10:00 – 10:40 – Peizazhe liqenore të shartuar: diga moderne në lumenj pa moshë nga Aslıhan Demirtaş
10:50 – 11:30 – Teknologji jo-perëndimore për një jetë të mirë nga Ovidiu Tichindeleanu
11:40 – 12:20 Danube Transformation Agency for Agency nga Lena Violetta Leitner
LIGJËRUESIT
STEPHEN COWLEY
Profesor Emeritus në Universitetin e Danimarkës Jugore. Karriera e tij është zhvilluar në Itali, Suedi, ish-Jugosllavi, Afrikën e Jugut, Mbretërinë e Bashkuar dhe Danimarkë.
Gjatë viteve të paharrueshme 1982-1984 ka dhënë mësim në Prizren. Ndërsa u përpoq të mësonte shqipen, por dështoi me turqishten gegë e prizrenase, vazhdoi këtë rrugëtim gjuhësor drejt pyetjeve të paeksploruara. Ky hulumtim e çoi atë në pikëpamje të shpejta dhe ndërdisiplinore të gjuhës, në mendje dhe, natyrisht, në mënyrën se si të qenit përshtatet në vetë jetën.
FISNIK EGER
Fisnik Egër është i diplomuar në Psikologji, dhe fokusohet në kulturë dhe hulumtim. Si pjesë e Fondacionit Lumbardhi, ai ka punuar nën mentorimin e Stephen Cowley për të eksploruar se si gjuha ndikon në perceptimin dhe marrëdhënien tonë me lumin.
NEBI BARDHOSHI
Nebi Bardhoshi është studiues i antropologjisë socio-kulturore, me interesa specifike kërkimore në antropologjinë juridike dhe politike, antropologjinë e natyrës dhe historinë e mendimit antropologjik.
Bardhoshi është autor i disa librave, duke përfshirë “Gurët e Kufirit: Kanuni, Prona, Strukturimi Social” (2011), “Antropologjia e Kanunit” (2015) dhe “Etnografia në diktaturë: Dituria, shteti, holokausti ynë” (2018, me bashkëautor). Ai gjithashtu ka botuar artikuj të shumtë akademikë dhe ka shërbyer si redaktor i vëllimeve të ndryshme për shoqërinë shqiptare si dhe për rajonin më të gjerë të Ballkanit dhe Mesdheut.
FERDI LIMANI
Ferdi Limani e filloi karrierën e tij në fotografi ndërsa punonte si asistent për fotoreporterë të huaj. I shtyrë nga një ndjenjë e thellë drejtësie dhe zemërimi, si adoleshent ai mori një kamerë për të dokumentuar mizoritë e kryera kundër popullit të tij.
Ky pasion e shtyu atë të studionte gazetari dhe të punonte me mediat vendase dhe ndërkombëtare. Në vitin 2008, pasi u përzgjodh për të dokumentuar shpalljen e pavarësisë së Kosovës, ai u largua nga vendi, duke vazhduar punën e tij si fotoreporter në Francë dhe më pas në Turqi dhe Siri. Pas kthimit në Kosovë, ai është fokusuar në krijimin e një arkivi të konsiderueshëm fotografik të një shoqërie kosovare dhe ballkanike që ndryshon me shpejtësi.
BLEDAR PULAJ
Bledar Pulaj, lindur dhe rritur në Prizren, është biolog, asistent pedagogjik dhe kandidat për doktoraturë, i specializuar në ekologjinë e bimëve, filogjeninë e bimëve, fitokimi, etnobotani dhe ruajtjen e biodiversitetit.
Me mbi një dekadë përvojë akademike, kërkimore dhe projektore, ai është autor dhe bashkautor i publikimeve të shumta shkencore dhe ka kontribuar në iniciativat e biodiversitetit në mbarë Kosovën dhe Ballkanin.
ARTNET HASKUKA
Artnet Haskuka është një arkitekte, urbaniste dhe profesioniste e trashëgimisë, e cila është drejtore themeluese i Institutit STOP. Me përvojë akademike dhe profesionale në Arkitekturë dhe Menaxhim Urban dhe Mjedisor, ajo ka përvojë të gjerë në krijimin e vendeve, menaxhimin e trashëgimisë, menaxhimin e rrezikut nga fatkeqësitë dhe planifikimin e veprimit të ndryshimeve klimatike dhe rindërtimin dhe restaurimin e trashëgimisë, duke punuar me institucione si UN-Habitat, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit dhe UNDP, ndër të tjera.
Në dekadën e fundit ajo ka vepruar si anëtare e Këshillit për Trashëgimi Kulturore të Qendrës Historike të Prizrenit dhe ka kontribuar në shumë organe lokale dhe qendrore që kanë të bëjnë me trashëgiminë dhe zhvillimin e qëndrueshëm urban.
BLERINA KANXHA
Blerina Kanxha ka studiuar Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në Universitetin e Tiranës dhe Semiotikë në Universitetin e Bolonjës. Ajo ka vite që punon në fushën e komunikimit, duke u fokusuar në artin bashkëkohor, angazhimin e të rinjve dhe kurimin e ekspozitave në Shqipëri dhe Kosovë. Tani ajo është e angazhuar si bashkëpunëtore për komunikim dhe program në Fondacionin Lumbardhi në Prizren.
ASLIHAN DEMIRTAŞ
Aslıhan Demirtaş është themeluesja e KHORA Office, një praktikë e zgjeruar arkitekturore e fokusuar në kërkime, art dhe ekologji, e themeluar fillimisht në Nju Jork dhe tani me qendër në Stamboll.
Paralelisht me praktikën e saj arkitekturore, ajo shpesh jep mësim dhe aktualisht është duke punuar në librin e saj Graft që do të botohet nga Salt me mbështetjen e Fondacionit Graham.
OVIDIU TICHINDELEANU
Ovidiu Tichindeleanu është filozof rumun, përkthyes dhe teoricien i kulturës, duke shkruar mbi teorinë kritike sociale, historinë dhe filozofinë e shqisave, mendimin dekolonialist, epistemologjitë alternative, praktikat artistike dhe historinë kulturore.
Redaktor i IDEA arts + shoqëri dhe anëtar i bordit redaktues të L’Internationale Online. Anëtar i kooperativës së drejtuar nga artistët Stacioni Kërkimor Eksperimental për Artin dhe Jetën. Artikulli i fundit: “Ndërtimi i një institucioni të artit ekologjik”, me Raluca Voinea, në Arti për Ekologjitë Radikale, IRI 2024.
LENA VIOLETTA LEITNER
Lena Violetta Leitner është një nga bashkëthemelueset e DTAFA.
Ka përfunduar studimet për Artet Dixhitale në Universitetin e Arteve të Aplikuara të Vjenës (AT). Aktualisht, ajo është një artiste në rezidencën e Fondacionit 17 në Prishtinë (vlerësuar nga Provinca e Styria), duke kërkuar të zbulojë historitë e lumenjve të varrosur të qytetit.